Moje życie nie ma sensu! Gdzie szukać sensu życia?

Na pewno się nie pomylę, jeśli powiem, że każdy z nas, chociaż raz w swoim życiu powiedział: „moje życie nie ma sensu”. W trudnych doświadczeniach porażki, bólu fizycznego lub psychicznego, nieudanych planów, choroby, śmierci bliskiej osoby czy miłosnego zawodu tracimy sens życia. Co nadaje naszemu życiu sens? Jak odnaleźć sens życia i co robić, żeby go nie stracić? To pytania, na które dziś poszukam odpowiedzi.

Kiedy człowiek wie, że jego życie ma sens?

W eseju pod tytułem „O sensie życia” Józef Maria Bocheński postawił pytanie o sens życia. Skłoniło go do tego spotkanie z byłym studentem, człowiekiem młodym, przystojnym, wykształcowym i bogatym, którego nie spotkało nic złego. Student ten oświadczył, że stracił sens życia. Ojciec Bocheński chcąc mu pomóc najpierw definiuje, co to jest sens życia? Dochodzi do wniosku, że życie:

„ma sens kiedy ja uważam, sądzę, czuję itd., że ono ma wartość dla mnie, (…) kiedy uważam, czuję itd., że warto żyć. (…) Życie danego człowieka ma sens kiedy on w tej chwili sądzi, czuje itd., że warto mu żyć”.

Na pierwszy plan tej definicji wysuwa się ja, moja osoba. To ja sądzę, ja czuję, ja uważam. Poczucie sensu dotyczy, więc mnie i tego kim jestem. To znaczy, że sens życia jest sprawą osobistą, indywidualną i prywatną.

Sens życia sprawą prywatną

Józef Maria Bocheński podkreśla, że sens życia jest sprawą prywatną, nie można mówić o sensie życia narodu, jakiejś społeczności czy kraju. Sens życia może dotyczyć tylko konkretnej osoby, z tym jaka ona jest, z jej wadami, zaletami i historią życia.

Po drugie chodzi o sens życia dla mnie. Czyli pytanie o to czy to, co robię, kim i jaki jestem jest dla mnie sensowne. Moje życie może mieć sens dla innych w tym wymiarze, że jestem im przydatny lub spełniam jakieś ważne zadanie. Na przykład dla pracodawcy jestem świetnym informatykiem, jestem mu potrzebny wykonując dobrze moją pracę, więc moje życie ma sens.

I po trzecie to ja muszę w swoim życiu ten sens odnaleźć. Poczucie sensu jest sprawą indywidualną. Dlatego, jak podkreśla Bocheński, mówienie owemu studentowi, który stracił sens, że jest młody, bogaty i zdrowy, nie jest najlepszym rozwiązaniem.

Bocheński w swoich rozważaniach zwraca uwagę na dwie rzeczy: A mianowicie, że:

• Są w życiu rzeczy prywatne. W dobie dzisiejszej mody, kiedy wszystko jest nas sprzedaż, granica między tym co prywatne i społeczne bardzo się zatarła. Media społecznościowe pełne są zdjęć, z których możemy dowiedzieć się co ktoś ma na talerzu, z kim śpi, gdzie podróżuje itd. Im większa ilość takich zdjęć, tym większa popularność. Bocheński mówi, że pewne rzeczy powinny pozostać w sferze prywatnej takie jak: sens życia, cierpienie, miłość czy śmierć.
• Sensu życia nikt mi nie da. Nie mogę go też kupić, musze znaleźć go sam. Dziś mamy modę na kupowanie nie tylko rzeczy, ale i usług. Kupię kurs motywacji, zapłacę za nauczenie moich dzieci chodzenia, a wszystko po to, by mieć więcej czasu pieniedzy, wydajniej żyć. Sens życia jest czymś nad czym musimy sami popracować.

Skąd mamy czerpać sens życia?

Filozofowie odwołują się do trzech czynników, które dają nam sens życia. Jednym z nich jest cel. Jeśli mamy jakiś cel nasze życie wypełnione jest sensem. Ten cel jest źródłem radości, cieszymy się, że go osiągniemy i to nadaje naszemu życiu sens. Cel wiąże się także z samym działaniem. Jeśli wykonujemy czynności, które sprawiają nam radość i zadowolenie, nasze życie nabiera sensu. Bocheński podkreśla:

“Jeśli w danej chwili istnieje cel, do którego człowiek dąży, jego życie ma w tej chwili sens”

oraz radzi:

“Jeśli tracisz sens życia musisz znaleźć cel, do którego będziesz dążył”

Ojciec Bocheński jako trzeci czynnik poczucia sensu wymienia kontemplację. Odwołuje się do własnego przykładu: jeśli po morskiej kąpieli leżę na plaży i zażywam słońca, to nie myślę o bezsensie życia. Jestem tu i teraz i cieszę się chwilą obecną, żyję intensywnie. Wielu z was przyjdą teraz na myśl wakacyjne wspomnienia i radość ze spedzonych przyjemnie chwil.

Ale czy rzeczywiście życie ma sens jeśli mamy cel i działamy?

Okazuje się, że nie! Wyobraźmy sobie, że cel jaki sobie w tej chwili obraliśmy to przeskoczenie największej liczby ławek w mieście. Ktoś powie, może to mnie bawi, ale obiektywnie cel nie jest sensowny. A nawet tracę czas, który mogłby być wykorzystany pożyteczniej.

Sens i bezsens są względne, zależą od tego, kim jesteśmy i co robimy. Dla małego dziecka układanie prostej układanki ma sens, bo rozwija jego zdolności manualne i percepcję, ale już dla nastolatka nie. Sens życia to subiektywne zadowolenie, działanie, którym się cieszę, które przynosi mi satysfakcję i które odpowiada mi, osobie jaką jestem.

Podobnie jest z kontemplacją, cieszę się obejrzeniem koncertu, spacerem, rozmową z przyjacielem. Sens życia nadaje nam, więc to z czego jesteśmy zadowoleni. Ale… jeśli ktoś jest zadowolony, że innym coś się nie udało czy można mówić wtedy o sensie  życia?

Sens życia a zadowolenie?

Wydaje się, że nie. Subiektywne zadowolenie nie jest źródłem sensu życia. Jest zupełnie odwronie, to sens życia daje nam zadowolenie. Sens życia wynika z tego, co robimy, jaki mamy cel i kontemplacji chwili. Te trzy czynniki muszą wynikać z tego jacy jesteśmy i kim jesteśmy. A jesteśmy ludzmi obdarzonymi rozumem. Jeśli ktoś przyjdzie do nas o poradę jakie działania mogą pomóć mu w znaleznienu sensu życia, to nie zapropomujemy mu niszczenia trawników, ale na przykład odwiedzanie chorych w hospicjium. Widząc uśmiech na twarzach przebywających tam osób pojawiający się na nasz widok będzie źródłem nie tylko zadowolenia, ale poczucia, że robimy coś dobrego.

Wniosek nasuwa się sam, sens życia daje nam czynienie dobrych rzeczy. Dzięki takim działaniom określamy też siebie. Na pytanie kim jestem, możemy odpowiedzieć – dobrym człowiekiem. Nie ma jednak recepty na to jakie dobre działania są dla nas źródłem sensu. Każdy z nas musi odnaleźć je sam. Warunkiem jest to, że muszą być to dobre czyny, wynikające z dobrych pobudek, zmierzające do dobrych skutków i czynione za pomocą dobrych środków.

Dlaczego tracimy sens życia?

Z powyższego opisu możemy wyciągnąć trzy wnioski kiedy nie mamy lub tracimy sens życia.

Po pierwsze – nie mamy celu! Działamy nie zastanawiając się dokąd zmierzamy, czego chcemy. Może nie mamy czasu na pomyślenie i poszukanie celu, lub mamy cel, ale go nie dostrzegamy. Może zaistnieć też inna sytuacja, mamy dużo małych celów i przeskakujemy od jednego do drugiego nie dając sobie czasu na wytchnienie.

Po drugie – jesteśmy ciągle aktywni! Bocheński nazywa takich ludzi niewolnikami aktywizmu, ciągle coś robimy, nie mając czasu na refleksję czy odpoczynek. Ciągły akywizm może być spowodowany chęcia posiadania więcej, osiągania lepszych wyników lub zaspokojenia oczekiwań społeczeństwa na posiadanie lepszej pracy, większego domu itd.

Po trzecie – działamy automatycznie! Jak trybiki w maszynie perfekcyjnie zaprogramowane. We Francji jest takie powiedzenie “Metro, boulot, dodo” – “Metro, praca, sen”, które dobrze obrazuje automatyzm codziennego życia.

Posiadanie sensu życia jest niezmiernie istotne, bo jak mówi obiegowy żart “bez wody można przeżyć trzy dni, bez jedzenia – dwa tygodnie, bez sensu – całe życie”.